Sagan af Karli tólfta og Blástökkum hans. 
þennis væri máske réttast að kalla á voru máli sögu- 
þátt þann, sem hér fer á eptir. Það er sjöundi 
þáttur, eða upphaf þriðju bókar þess sagnabálks er heitir 
sFrásögur herlæknisins<, samdar af þjóðskáldi Finnlands 
og sagnafræðing ZAKARÍAS ToPeLíus. Áður hef jeg ís- 
lenzkað þáttinn: >Hringurinn konungsnautur<, er var 
prentaður í Vesturheimi í >Óldinni<, blaði Jóns Ólafs- 
sonar. Ér sá þáttur upphaf frásagnanna fyrstu bókar 
(um daga Gústafs Aðólfs). Skýrði jeg þar frá í formála 
ritverki þessu, stefnu þess og höfundi. Og með því að 
sú þýðing mun varla vera í margra höndum, vil jeg hér 
ítreka hið helzta, sem þar að lýtur. 
Sögur hermannalæknisins, eða sem jeg hér kalla >Frá- 
sögur herlæknisins<, eru sögur sagðar af finnskum manni 
og frá finnsku sjónarmiði, en eru þó í raun réttri saga 
Svíþjóðar (aðallandsins) og Finnlands (hins fræga skatt- 
lands Svía frá 13.öld til 1808. Er allur mergur máls- 
ins sönn saga hins sænska ríkis frá Gústafi konungi mikla 
(Aðólf) til æfiloka Gústafs þriðja, og nær því yfir nær- 
felt þrjár aldir. Er það því afarfróðlegur og stórfeldur 
sagnbálkur, því að fá eru þau lönd í heiminum, sem 
meiri auðnubrigði lifðu, en Svíar á því tímabili. Sem 
kunnugt cr, hóf Gústaf Aðólf og kappar hans Svíþjóð 
upp í stórvelda tölu, og er þess eins dæmi um jafn 
fámenna þjóð, er engar nýlendur átti, frá dögum Róm- 
verja eða Grikkja. Og lengi hélzt það í ætt Gústafs fyrsta 
Vasa, at konungar voru atkvæðamenn, jafnt til hernaðar 
sem til friðsamlegrar stjórnar. Minna þeir mjög á Lúfu- 
ættina Norðmanna eða Valdimaranna hjá Dönum; hafa 
ng þær konungaættir ávætastar verið á Norðurlöndum