8
In lingua igitur Graeca usitatissimum est vocabulum »oxdotq« quod quidem
non omnes auctores adhibebant, exempli gratia Theodorus, qui xscpdXaiov yevixcoxaxov dicit.
Quibus modis Gxdcnq latine vocetur, optime patet ex Quintil. III, 6, 2: »quod
nos statum, id quidam constitutionem vocant, alii quaestio nern, alii quod ex
quaestione appareat, Theodorus caput, id est xscpdXaiov ysvixaixaxov, ad quod
referantur omnia quorum diversa appellatio, vis eadem est.« Quintilianum autem recte
omnium statuum vim eandem putasse, ex defmitionibus ipsis apparet, quamquam sunt
dissimiles et primo aspectu sibi oppositae. Itaque, ut, quid sit status; recte perfecte-
que sciamus, opus est, ut omnium auctorum definitiones, quotquot extant, inter se
comparemus. [Fontes veterum, quibus utor et ex quibus mea sumpsi, sunt hi: »Her-
mogenes [Eq/xoysvovg xs/vrj {5rjxoqixr} zr.sq'i xorv oxdöecov], Quintiliani liber tertius, Cice-
ronis de inventione libri duo, Cornificii rhetoricorum liber primus et tertius.]
Quod attinet ad Hermogenem, qui plurima ex Hermagorae libro hausisse in
arte sua scribenda videtur, ab illo rhetore propria x/]q axdoecog definitio tradita non
est; attamen, si modo initium operis eius inspicimus, minime puto posse dubitari,
qualis sit danda explicatio. oxdoeiq enim, ut ille quidem docet, eandem habent signi-
ficationern, atque >duaqtnuq xcöv jioXixixcöv Crjxrjiidxwv.« Dicit enim [Spengel II p.
133, 12]: »rrsq'i Ös tijg xcöv oioXixixcöv ^rjxrj/.cdxmv öicuqeGscoq tlg xd Xsy6[isva xecpdXma
6 Xoyog yivEöd-m.« Opus mihi videtur, ut statim in sequentibus, quid sibi velit ccoXixi-
710V Ctfxrjfia, explicetur, quamquam postea de illa voce, in qua grave argumentum ad
originem statuum pertinens, insit, iterum disseremus. »[oioXixixöv Qqxrjua, inquit Hermo-
genes d. 133, 16.] soxi xotvvv d/.upioßr l x7jGiq Xoyixi) crct jiSQOvq ex xcöv staQ exdoxoiq
xsifisvcov voiicov ij iOcör jcsql xov vofuafrh’xos ötxafov ij xov xaXov tj xov ov/jupsQOVXOQ
rj xal ütdvxcov dfia rj xivcov xb yäq cbg dXrjOcCg xe xcu xa&öXov xaXov r'j öv[j.cpeqov rj xd
xotacxa Ccjxciv ov qtjxoqixqg.«
Satis autem perspicua definitio a Cicerone data est in primo libro de inven
tione rhetorica scripto, cap. VII; ubi verba inveniuntur haec: »constitutio est prima
conflictio causarum ex depulsione intentionis facta, hoc modo; Fecisti. Non feci aut:
Jure feci.« Quibuscum verbis conferamus ilia, quae dicit Cornificius I, XI: »consti
tutio est prima deprecatio defensoris cum accusatoris insimulatione», quae ad intelle-
genda enuntiato praecedente opus est; »omnis res, quae habet in se positam in dictione
ac disceptatione aliquam cootroversiam aut facti aut nominis aut actionis, continet
quaestionem. Farn igitur quaestionem, ex qua causa nascitur, constitutionem appella-
mus.« — Quas ad definitiones ilia quoque a Quintil. lib. III, 6, 5 data accedit: »Non
