ORATIO HEMMINGI GADD CONTRA DANOS.
. de Hosmis ; quod lapsus calami pro Gadde
literam nominis G ita pinxit, ut at> illo,
■ on « no na lu s psse nedum Krantzium, virum
tempore orationis (an 1510) vix plus quam quinquagm , ^ socium appellare posset .
®tate majorem, qui præterea hanc universitatem am ^ J ^ ^ ^ ^ ipsius ostendit)
Hemmingum vero an. 1509 senectute jam affectum e..se, . , c . -,
"T d»bi»m vocare aua™,™. »»m Gaddi». primum au. »85 fu.rit mscnptue S.c ,», «m
, gltari „ Rbyzelii Epiae»,»sepia, II. p. >44, n,„lo autem aucture altat», et suspectum v.detur,
icgiLui j r r r -»T n 4 %-, nvuûrn fi« nostro tempore ex matriculis
verba nobilem et equitem nomini addita fuisse, i- equ ^ . • n i.
• i L • i ivi oUnpnra annotatio, Ouse Gaddium spectaie videtui.
factis tale aliquid repentur, contra in anno 14/1 obscuia ai q - - --
Legitur enim in die 4 Novembris : Hemming m Obadde <
esse possit; stilus enim ipsius valde difficilis est et primam
qui nomina inscripserit, cum Ob facile confundi posset; et Hosmo erat parœcia dmces.s Lmcopensis
in vicinitate Kalmarniæ, qua in urbe Gaddius forsan necessarios habuisse videtur [v. Handl. roi.
Stand. Hist. XX p. 89. Anno 1547 Måns et Håkan Gadd inter nobiles cives Kalmarniæ enume
rantur (Sylvander, Kalmar Hist. IL 2. p. 454).]. Neque majoris momenti admonitio nobis esse
videtur, Gaddium in oratione aliquid ut ex principio historiarum Krantzn sumtum afferre. Cum
enim ille jam anno 1504 vel 1505 erant confecte, sed primum anno 1545, igitur post mortem
etiam Johannis Magni, sunt impress®, nihil impedit, quominus Hemmingus illas manuscriptas
æque bene ac Johannes nosset, præsertim cum Hemmingus pluries villas Hanseaticas visitasse!
et amicitiam Krantzii Rostochiæ institutam postça coluisse posset. Literas quoque Jacobi Ar-
chiepiscopi et Hemmingi super oratione datas et acceptas (quæ leguntur supra in textu Johannis
lib. XXIII cap. XX) suspectas habet, quia inter eos anfio 1509 îmmicitiæ erant. Tamen, etiamsi
tempus esset rectum, ipsa res commercia epistolarum non necessarie impedit, et de cetero illas
anno 1510 scriptas esse ex dicto Hemmingi, quod expeditionem instantem extra patriam indicet,
satis apparet; hoc vero tempore simultates inter Jacobum et alteram factionem aliquid imminutæ
videntur (v. Grönblad, Källor till Finlands Medelt. Hist. pag. 486). Ad extremum critici obser-
servarunt, orationem, si coram senatu super gravissimo negotio habita sit, status regnorum et
historicos eventus parum respicere atque multo uberiorem apparatuque rhetorico plus ornatam
esse, quam quæ in tali occasione esset exspectanda. Sed etiamsi res politicas, quæ vocantur,
leviter et cursim tractet et singulares eventus commemorare minus curet, ardor tamen atque
studium, quibus omnia, quæ odium' contra Danos inflammare possent, in lucem profert, ad occa
sionem et audientes adaptata sunt. Et quod inusitatæ longitudinis est oratio, hic demum op
time afferre possumus nos duo exemplaria orationis Suetico sermone conscripta, unum brevius
alterum fusius invenisse, quorum neutrum ab illo, quod apud Joliannem Magni legitur, originem
ducere, at illud brevius esse prius et antiquius videtur, quod postea sive Hemmingus ipse sive
alius amplificavit et retractavit, unde maius exemplar Suecanum sit exortum. Quorum quidem
rationem jam reddere volumus.
I)uo exscripta brevioris exemplaris exstant
I) Unum, quod solum primam et minorem partem orationis continet, scriptum manu rever.
episcopi Nordinii, in Bibliotheca Upsaliensi inter Collectanea nostri operis asservatur. Fontem
ipse indicavit hac annotatione in margine ascripta: ex Cod. Reg. Gymnas. Geval., sed ille codex in
incendio urbis auno 1870 igne periit. Tamen qualis fuerit non prorsus ignoramus, quia E. M. Fant
in disputatione Academica: De Gymnasio regio Gevaliensi, anno 1788 impressa in 4:to sequentes
observationes fecit. Codex erat exemplar Chronici Laurentii Petri anno 1593 ab Elia Caroli Medel -
padio scriptum, cujus in primis novem foliis exstabat manuscriptum hocce vetusta literarum forma
exaratum , ita ordiens: Når ia g hoss migh beteneker hare herre ■— — (etc. vide textum infra)
•— — atque desiniens: Och må dœ furdy medh all billighet t well taga till tacka, att man tallar
om deem medh sanningen littet fürnœr: All den stundh de förmena sigh ha ff w a fridheit till att
göra allom menniskiom ondt och ingom godt: fc. Dixi' . Tum excipit Chronicon ipsum recen-
tiori ætate scriptum, 306 fol. etc. — — — — Cum Fantius formam literarum comparato
exscripto Medelpadii an. 1593 facto vetustam appellat totumque opus novem foliis comprehende
batur, dum sequens exscriptum n. II. 18 folia (9 plagulas) explet, probabile fit, hoc exemplar
historiam Johannis ætate superasse.
II) Alterum- recentius sed integrum exemplar, manu 0. Sundel secretarii archivi regni
obiit an. 1829) sciiptum, in hoc archivo conservatur. Unde sumtum sit, Sundel commemorare
neglexit; antiquius autem exemplar in manibus habuisse elucet ex sequenti ejus annotatione:
Firmes i originalet , men icke i af skriften-, vix enim illud autographum putasset, nisi priscam
speciem præbuisset. Nemo non statim videt, quam sint hoc Sundelianum et illud Nordinianum
exemplar inter se conjuncta; in universum enim conspirant, exceptis singulis rebus, ubi antiqua
vocabula et elocutiones recentioribus in Sundeliano textu sint commutata. Orthographiam Sundel
