GOTHORUM SVEONUMQUE HISTORIA
39
quod Reipublicæ vestigium relictum habeamus, cum impossibile sit ipsam Christianæ Ecclesiæ autoritatem
corruere, nisi totum regnum pariter collabatur. Proinde quicunque velit regnum penitus desolare, is primo
in terris nostris manum apponat, vt ecclesiasticus status (qui in toto orbe Christiano suos propugnatores
habet) desoletur. Præterea eius sincera in Deum fiducia, maxime ex eius literis in publicum missis, ap
paruit. Quippe ad omnia publica negotia sanctæ Trinitatis nomen præmittere consueuit. Tandem postquam
tantam patriam tot annis tam bene et feliciter rexerat, ipsamque Danica factione labefactatam rursus libe-
rauerat, memorabile suæ magnanimitatis testimonium ad posteros transmittere volens, Danici regis coniu-
gem Christinam, quam in arce Stocholmensi captiuauerat, non solum summa veneratione ab omni iniuria liberam
conseruabat, sed comitante tota Sueonum et Gothorum nobilitate, saluam vsque in Hallandiam deduxit, mi
rantibus multis, quod acerrimo hosti libere et gratis coniugem reduxisset, quæ forte ante confirmatas publicæ
pacis conditiones liberanda non fuisset. Sed erat in Stenone magnus atque excelsus animus, quo didice
rat vincere in bono malum : quamuis per illam suam eximiam bonitatem extrema fata sibi accelerauit.
Nam in eo vltimo conuiuio, quod cum regina in terris Smalandiarum celebrauerat, pestiferam aegritudinem,
qua infra paucos dies in villa Scheflingaryd m) mortuus est, contraxit, anno Christi MDIII, circa principium
mensis Decembris »).
Cap. XVI. Svanto deinde nostra ætate hoc modo post fata Stenonis ad Gothorum et Sueonum regna
peruenit. Cum enim Steno in loco, quem diximus, animum exhalaret, aderat ipse Gaddus Lincopensis elec
tus, qui mox praesentibus militibus sub poena capitis comminatus est, ne cuiquam eam Principis mortem
patefacerent, donec ad regiam Stocholmensem peruenisseut. Si enim fama eos præueniret, non solum a
regia arce secluderentur, sed omnium praeteritorum annorum stipendio priuarentur. Persuasi igitur pro
ceres et milites funus Principis quam occultissime ab eo loco vsque Stocholmiam itinere sedecim dierum
deducunt, posito in eius loco viro corporis habitudine non dissimili o). Erat in media via Suanto Ostrogo
thorum Princeps: hunc Gaddus clanculo de Stenonis morte informatum admonet, vt sub specie comitandi
Principem se in Stocholmiam conferat, facile totum Sueonum et Gothorum principatum (si consiliis paru
erit) assecuturus. Grata erat Suantoni amicissimi antistitis admonitio. Perueniensque in arcem Holmen-
sem a Gaddo et a tota caterua Princeps regni consalutatur. Quod etsi præter leges et patriæ consuetudi
nem factum fuisse videbatur, attamen approbante regni senatu in locum defuncti Stenonis surrogatur. Erat
enim de tota patria optime meritus natusque ad res præelaras et magnificas, vtpote qui animum excelsum
et regium semper et vbique præ se ferebat. Tota quoque eius familia splendida et bonis moribus ornata
incedebat: nullus in ea mimus, nullus scurra. Quippe quemadmodum ipse morum grauitate pollebat, ita
nullos effeminatæ levitatis homines in suam familiaritatem admittebat, sed audaces, fortes, validos et ex
aliorum procerum curiis electos. Erat enim publico prouerbio receptum, quod nullus in familiam Suantonis
ascriberetur, qui securi in faciem cæsus conniveret. Erat praeterea in suos familiares adeo liberalis, vt saepe
vestes sibi ipsi detraheret et illis donaret. Plus enim in homines militares indulgens erat, quam in se ip
sum: saepeque in largiendis stipendiis fiscum exinaniuit. Neque enim vllam diuitiarum curam habebat, sed
virtutem et gloriam sordidis diuitiis longe praeferendo, potius fame periisset, quam ex incolarum iniuriis aut
ecclesiarum siue clericorum spoliis victitasset, recte existimans, Suetiam adeo opulentum regnum esse, vt
eius Princeps satis magnifice viuere possit, absque eo quod cogatur rapinis et sacrilegiis vitam infelicem
atque infamem sustentare.
Cap. XVII. Sed silendum non est, quam acerrimo odio insectatus sit mendaces et detractores. Cum
enim aliquem absenti obloqui audiuisset, iussit continuo absentem aduocari, vt detractor, qui absentem sug-
gillauerat, coram proponerat, quæ vellet et probare posset. Quo facto optimorum ciuium innocentiam mi
rifice est tutatus et immortalem gloriam apud omnes bonos est adeptus. Erat præterea in delinquentes
valde clemens et mitis, quamuis verba eius summam seueritatem præ se ferre videbantur. Non enim loqui
sed fulminare visus est, cum milites suos neglecti officii argueret et obiurgaret: quibus etiam nonnumquam
alapam inflixit. Sed continuo, quos duris verbis affecerat, mox singularibus donis et beneficiis afficere non
omisit. Quo evenit, ut feliciores se putarent, qui ab eo tam benigniter reprehendi merebantur. At in tem
plis, cum divino officio intenderet, vix minores lachrymas, quam David Hebræorum Rex effudit, ut nullus
id considerans dubitare potuisset, quin totam spem suam in Deo, per quem reges regnant, collocasset.
Estque a divina clementia consecutus, ut illis octo annis, quibus regnavit, nullum atrox praelium fuerit in
Suetiæ incolas illatum, quamvis Joannes Danorum Rex ipsa Gothorum et Sueonum litora classe bellica non
raro insiliverit, et spolia nonnulla in mari et terra reportaverit, ipsumque Moscovitarum Principem, ut Sueo-
m) Hodie Skillingaryd in paroecia Toftaryd et territorio Öst
bo ad ipsam viam inter Vernamo et Jenecopiam; Jenecopiæ
autem Stenonem decessisse omnes ceteri auctores tradunt.
n) D. 14 Decembris. Chronicon Rhythmicum (edid Klemming
III. p. 189) dicit: die Jovis, tempore Katarinæ martiris ;
(dies autem Katarinæ est 25 Novembris et hoc anno in
sabbathum incidit). Olaus Petri: tempore Luciæ (i. e. d.
13 Decembris). Chronologia manuscripta in Biblioth. Vpsai.
(Hogenskild BjelJces Samlingar I. pag. 269), quæ coævo fonte
usa est, habet: d. 14 Decembris; diem autem Jovis afferunt
etiam literæ in nota sequenti.
o) Johannes Magni Chronicum Rhythmicum supra laudatum hic
secutus est; narratio roboratur literis Hemmingi Gaddii d.
15 Decembris datis (in archivo regni Dan.)
