8 
I. CHRONICA 
designantur, in unius statuæ similitudine sunt monstrata. Sed quia re 
gna ipsa inter se erant diversa in ritu colendi, in moribus et proprietate 
vivendi, ideo particularia membra illius .statuae de diversis materiis, ut auro, 
argento, ære et ferro conflata videbantur; et quia ritum idololatriae alia ab 
aliis acceperant, et in eo magis minusque peccaverant, membra differebant 
in formis, ut esset pars una caput, alia pectus, et deinceps. Sed excisus 
de monte lapis sine manibus percussit statuam, et regna præfata commi 
nuit. Nam veniens in carne Dei fllius cultum idolorum ab orbe terra 
rum ejecit et viam vitae manifestius demonstravit. Deinde divulgata per 
eum suosque discipulos et eorum successores evangelica veritate et fidei 
catholicae firmitate, dæmonum est evacuata cultura, quæ usque ad Christi 
adventum mundum occupaverat universum. In cujus signum, appropin 
quante temporis plenitudine, quo haec fierent, omnes dii gentium in ur 
bem Romanam se contraxerant, et in unum templum, quod idcirco Pan 
theon dicebatur, convenerant, quasi uno loco, uno tempore, unius regis 
imperio, unius militis impetu captivandi. Quod quidem ita vidimus, 
dum eliminata ex eo loco omni deorum spurcitia, in habitaculum unius 
Dei cum sanctis suis omnibus Jocus accessit. 
Difficultas vero idololatriae exstirpandae ex eo provenerat, quia amor 
divini cultus est nobis inditus a natura, ac per hoc idololatria naturalis 
est, h. e. de innata nobis corruptione proveniens. Sicut enim vis naturae 
rationalis non potest esse absque credulitate el opinione, quasi eam im 
pendat vel cui debet, vel cui non debet: et sicut vis naturæ concupisci 
bilis non potest esse absque desiderio et delectatione et aliis passionibus 
suis, quin per eas adhaereat vel quibus debet, vel quibus non debet: sic 
virtus naturae irascibilis non potest esse absque honorificentia et cultu di 
vino. Non potest, inquam, esse universaliter, quin illam impendat vel 
cui debe!, vel cui non debet. Et quia in hominibus praevaluit obtene 
bratio et corruptio naturalis, non defuit gratia Dei ad illuminandum et 
corrigendum incidentes in errores et insanias multiformes. Sicut enim 
de corruptione et obtenebratione virtutis noslræ rationalis provenit non 
solum, ut veritatem non cognosceret, sed etiam ut erroribus crederet cum 
tertio malo, quod est curiositatis prostitutio, quia veritati quidem cuidam 
assentit, amore et desiderio ei inhaerens, spreta aut non curata prima ac 
lucidissima veritate, quæ Deus est, cui soli amore et desiderio adhaerere 
debuerat: et sicut de corruptione et obtenebratione virtutis nostrae con 
cupiscibilis prostitutio ejus processit, quæ est ejus delectatio et voluptuo- 
sitas in creaturis, neglecta, aut non curata, primitivae ac fontalis bonita 
tis suavitate; sic de obtenebratione virtutis nostrae irascibilis piovenit in 
mentem prostitutio ipsius vanis et falsis laudibus, falsique nominis altitu 
dine, quibus se impudenter prostituit, spreta, aut non curata, verae et ul 
timae supereminentiae altitudine, ad quam naturalem habet inclinationem, 
tendentiam et amorem. Quemadmodum ergo ex ea corruptione et obte 
nebratione, cum qua nascimur, accidit credulitatem et assensum, quem 
debet vis nostra intellectiva o) primæ, summæ ac lucidissimae veritati, 
transferri i n alia, h. e. in alias veritates, quas habere deberet ut famulas 
in obsequium veritatis æternæ : et sicut vis nostra concupiscibilis non 
minori, sed manifestiori iniquitate se polluit vilissima et spurcissima cre- 
aturæ dulcedine juxta hunc modum, et vis nostra irascibilis de innata 
o) Cod. i. 5. interna. 
cor-